Chiều buồn len lén tâm tư

Mơ hồ nghe lá thu mưa

Dạt dào tựa những âm xưa

Thiết tha ngân lên lời xưa

Đó chính là những ca từ trong ca khúc Hoài Cảm, một trong hai ca khúc đầu tay của nhạc sĩ Cung Tiến được ông sáng tác vào năm 1953. Và dường như Hoài Cảm và Thu Vàng chính là hai ca khúc bổ sung cho nhau. Mùa Thu trong Hoài Cảm chính là Thu Vàng của lòng ông, và nỗi buồn, nỗi nhớ, nỗi bâng khuâng trong Thu Vàng có lẽ chính Hoài Cảm là lý do rõ ràng nhất.

Nhạc sĩ Cung Tiến

Khi nói về Hoài Cảm, nhạc sĩ cho biết ở lứa tuổi đó, ông không nghĩ là sẽ viết một ca khúc mang tính chất quan trọng hay tâm huyết. Bài hát này đơn thuần là sự tưởng tượng về một người nào đó là ông yêu mến, chứ không có ẩn ý gì sâu xa:

“Hồi đi học, tôi học ban văn chương, triết học. Tôi chịu ảnh hưởng thơ lãng mạn Việt Nam hồi đó như Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Hàn Mặc Tử …nên lời ca mang những ý tưởng lãng mạn trong thi văn Việt Nam. Không có cái gì sâu xa gọi là kinh nghiệm của con người cả. Hoàn toàn là trí tưởng tượng…”

Với nhạc sĩ Cung Tiến, sáng tác nhạc kể từ khi bắt đầu chỉ là một cách để ông giải tỏa cảm xúc, bày tỏ nỗi lòng. Và cả con đường âm nhạc về sau cũng vậy, với ông thì âm nhạc chính là một là niềm vui khi rảnh rỗi, nên việc trở thành một người nhạc sĩ nổi tiếng chính ông cũng không thể nào lường trước được.

Như là Hoài Cảm, ông sáng tác bài hát chỉ để thỏa nỗi nhớ mong về Hà Nội, về một mùa thu mà đã đi cùng ông suốt những tháng ngày ấu thơ. Bằng những cảm nhận của một “cậu trò” 14, 15 tuổi đầu, một mối tình chớm nở rồi chỉ còn lại trong tâm trí đã được miêu tả một cách vô cùng thiết tha và trọn vẹn trong từng cung bậc cảm xúc:

Chiều buồn len lén tâm tư

Mơ hồ nghe lá thu mưa

Dạt dào tựa những âm xưa

Thiết tha ngân lên lời xưa

Bằng những câu đầu tiên, “chàng thanh niên” ấy đã chứng minh được tài năng thiên bẩm của mình trong cách sử dụng ngôn từ, cùng với sự kết hợp tuyệt vời từ giai điệu, những xúc cảm ấy càng thêm phần tuyệt vời – “Chiều buồn len lén tâm tư/ Mơ hồ nghe lá thu mưa”, nỗi buồn ấy là nỗi buồn “len lén” của một chàng trai mới lớn, chàng buồn đến nỗi mà có thể mơ hồ nghe thấy âm thanh của lá thu rơi, như là cơn mưa “dạt dào tựa những âm xưa” – “thiết tha ngân lên lời xưa”.

Nỗi buồn, nỗi “quạnh hiu” cứ như thế “về thấm không gian”, rồi “âm thầm như lấn vào hồn” – Đó chính là vì buổi chiều nay chàng chợt nhớ đến “cố nhân”, nhớ đến nhói lòng, nhớ đến buồn đau, nhớ đến hiu quạnh, đến “lây” vào cả những cảnh vật xung quanh, và khiến cho sương cũng “buồn lắng qua hoàng hôn”. 

Mời quý vị nghe lại ca khúc “Hoài Cảm” Trình bày: Lệ Thu

Bấm vào giữa hình trên để nghe “Hoài Cảm” Trình bày: Lệ Thu

Mời quý vị nghe lại ca khúc “Hoài Cảm” Trình bày: Tuấn Ngọc

Bấm vào giữa hình trên để nghe “Hoài Cảm” Trình bày: Tuấn Ngọc

Nghe xong đoạn nhạc này tôi mới thấm thía rằng “người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” – một bức tranh chiều tà, buồn buồn với một bóng người nhỏ bé cô đơn, ngồi nhìn xa xăm và gặm nhấm lấy nỗi buồn của chính mình đang bao trùm lấy thân mình và cả không gian…

Quạnh hiu về thấm không gian

âm thầm như lấn vào hồn

Buổi chiều chợt nhớ cố nhân

Sương buồn lắng qua hoàng hôn

Cõi lòng ấy như đang gào thét, như đang “cuồng điên vì nhớ” – chàng nhớ người, nhớ những ân tình cũ ngày tháng ấy, giờ đây, tất cả đều đã xa vời, tất cả chỉ còn lại trong nỗi nhớ, trong giấc mơ vẫn “chờ hoài nhau”. Nhưng đó là mơ, là nhớ, là tưởng tượng. Giờ đây, quằn quại cùng niềm nhớ niềm thương và cả sự bất lực chàng tự hỏi liệu “có bao giờ, thấy nhau lần nữa”?

Lòng cuồng điên vì nhớ

ôi đâu người, đâu ân tình cũ?

Chờ hoài nhau trong mơ

Nhưng có bao giờ, thấy nhau lần nữa

Một mùa thu xa vắng

Như mơ hồ về trong đêm tối

Cố nhân xa rồi, có ai về lối xưa?

Vì người đã xa, xa mãi như một “mùa thu xa vắng”, như “mơ hồ về trong đêm tối”. Những tình cảm ấy, ân tình ấy đã xa rồi, như là người vậy – “Cố nhân xa rồi, có ai về lối xưa?”

Nhưng xa thì xa, ta hãy cứ “chờ nhau hoài cố nhân ơi!”. Dù cho hôm nay sương đã “buồn che kín nguồn đời” thì ta hãy cứ “hẹn nhau một kiếp xa xôi” và hãy cứ “nhớ nhau muôn đời mà thôi!”.

Chờ nhau hoài cố nhân ơi!

Sương buồn che kín nguồn đời

Hẹn nhau một kiếp xa xôi,

nhớ nhau muôn đời mà thôi!

Thời gian tựa cánh chim bay,

qua dần những tháng cùng ngày

Còn đâu mùa cũ êm vui?

Nhớ thương biết bao giờ nguôi?

“Thời gian tựa cánh chim bay” cứ thế trôi đi, trôi đi từng ngày, những ngày giống nhau. Vì giờ đây đã không còn nữa “mùa cũ êm vui”, chỉ còn lại một nỗi nhớ vô bờ, nỗi nhớ ấy “biết bao giờ nguôi?”.

Chuyện tình ấy, có lẽ là một câu chuyện tình đã nhẹ nhàng đến với chàng trai trong một chiều thu êm đềm. Dưới hoàng hôn, hai người cùng bước bên nhau, nhìn nhau bằng ánh mắt thâm tình mà không nói. Rồi như hiểu hết những tâm tư của đôi phương, họ khẽ mỉm cười, nụ cười e thẹn trong hạnh phúc ngọt ngào. 

Và rồi định mệnh đưa họ về hai hướng, đường đời khó mà gặp lại nhau, tình đầu vương vấn, nhớ thương cả cuộc đời. Nỗi nhớ ấy giờ chỉ còn lại là nỗi nhớ trong tiềm thức, trong giấc mơ của cả hai người. 

Cuộc đời cách ngăn, làm sao để có thể tìm về? Tìm về lại nơi đã cho ta những cảm xúc êm ấm tuyệt vời? Tìm về lại nơi mà có người con gái trong lòng ta? Tìm về nơi mà cùng nhau ta có thể xây nên hạnh phúc? Đó là những điều đã quá xa tầm với, con đường thân quen trước mắt giờ đã biến mất, thay vào đó là một con đường xa lạ, và dù không muốn ta vẫn phải bước đi, bước đi trên con đường củ cuộc đời đã an bài. Bóng hình ấy, xin khắc ghi trong trái tim này, mãi mãi, và xin “hẹn nhau một kiếp xa xôi”!

Một cảm xúc tưởng tượng thôi, mà sao nhạc sĩ Cung Tiến lại có thể để lại cho người nghe thật nhiều cảm xúc đến vậy. Nỗi buồn ấy, nỗi đau ấy, sự luyến tiếc ấy… tôi có thể cảm nhận được rõ mồn một, như là cảm xúc của chính bản thân mình khi phải “vĩnh biệt” tình đâu vậy.

Thật không thể nào ngờ rằng Hoài Cảm là bài hát được viết nên khi nhạc sĩ chỉ mới 14, 15 tuổi. Những cảm xúc ấy, thật không thể ngờ nó lại vô cùng, vô cùng trọn vẹn. Thế cho nên, Cung Tiến là một người nhạc sĩ nổi tiếng – đây chính là một định mệnh đã được sắp đặt dành cho một con người tài năng.

Chiều buồn len lén tâm tư

Mơ hồ nghe lá thu mưa

Dạt dào tựa những âm xưa

Thiết tha ngân lên lời xưa

Quạnh hiu về thấm không gian

âm thầm như lấn vào hồn

Buổi chiều chợt nhớ cố nhân

Sương buồn lắng qua hoàng hôn

Lòng cuồng điên vì nhớ

ôi đâu người, đâu ân tình cũ?

Chờ hoài nhau trong mơ

Nhưng có bao giờ, thấy nhau lần nữa

Một mùa thu xa vắng

Như mơ hồ về trong đêm tối

Cố nhân xa rồi, có ai về lối xưa?

Chờ nhau hoài cố nhân ơi!

Sương buồn che kín nguồn đời

Hẹn nhau một kiếp xa xôi,

nhớ nhau muôn đời mà thôi!

Thời gian tựa cánh chim bay,

qua dần những tháng cùng ngày

Còn đâu mùa cũ êm vui?

Nhớ thương biết bao giờ nguôi?

Góc Xưa Nét Cũ biên soạn