3 maja 1946 roku w Krakowie doszło do starcia między osobami obchodzącymi Święto Konstytucji 3 Maja a siłami MO i UB. Kilkadziesiąt osób zostało rannych, a ok. 2 tys. aresztowano. Już 2 maja 1946 roku do wszystkich starostw i posterunków MO w całym kraju rozesłano telefonogram o zakazie urządzania uroczystości. Od tego czasu władze komunistyczne zabroniły publicznego obchodzenia Święta Konstytucji 3 Maja, a próby manifestowania były tłumione przez milicję i oddziały ZOMO. Święto zostało oficjalne zniesione w 1951 r. W PRL 3 maja zakłady pracy funkcjonowały normalnie jak w dni powszednie, nie było wolnych dni w szkołach. Przez cały okres PRL-u akcentowano inne majowe święto – 1 Maja jako Święto Pracy. Już 2 maja ściągano flagi, a tym, którzy nie podporządkowali się temu nakazowi, groziła grzywna. W końcu lat 70. opozycja zaczęła organizować niezależne obchody 3 Maja. W stanie wojennym trzeciomajowe demonstracje przeradzały się w batalie uliczne między zwolennikami zdelegalizowanej “Solidarności” a milicją i ZOMO. Największy zasięg przybrało tłumieniu manifestacji w 1982 roku. Pacyfikacja była bardzo brutalna i pociągnęła za sobą ofiary śmiertelne. Do rozbijania demonstracji wykorzystywano armatki wodne, gaz łzawiący i milicyjne pałki. Woda używana w armatkach bywała barwiona, aby funkcjonariuszom łatwiej było rozpoznać i zatrzymać osoby znajdujące się w miejscach ulicznych bitew. Do walk ulicznych włączono transportery opancerzone oraz czołgi, które rozbijały barykady. Demonstranci “odwdzięczali się” funkcjonariuszom kamieniami, kawałkami rozbitych płyt chodnikowych, koszami na śmieci i butelkami z benzyną. Święto Konstytucji 3 Maja przetrwało w PRL także w zakamuflowanej formie jako święto kościelne ku czci Najświętszej Marii Panny Królowej Polski. Komuniści starali się, aby uroczystości kościelne nie miały jednak wymiaru patriotycznego. Wzywano księży na rozmaite przesłuchania i straszono ich, aby wystrzegali się akcentów patriotycznych w swoich homiliach. Obchody 3 maja były zakazane i tłumione aż do 1981 roku, kiedy zaczęto organizować uroczystości z inicjatywy władz. Na ponowne oficjalne ustanowienie Święta Konstytucji 3 Maja trzeba było poczekać do 1990 roku.

Stan wojenny, obchody 3 maja w Warszawie

Źródło: Agencja FORUM

Autor: Teodor Walczak